De Tweede Wereldoorlog was in de Stille Oceaan een slag tussen vliegdekschepen. Van Pearl Harbor tot Okinawa werd elke belangrijke slag gewonnen door die partij die het best gebruik wist te maken van de beschikbare vliegdekschepen.
11 mei 1945, de USS Bunker Hill, getroffen door twee kamikazes. Het zwaar beschadigde schip slaagde erin op eigen kracht de Verenigde Staten te bereiken.
De Japanse luchtaanval op 7 december 1941 op de Amerikaanse vloot in Pearl Harbor luidde een nieuw tijdperk in maritieme oorlogvoering in. Na deze aanval, die vriend en vijand verraste, konden alle vooroorlogse maritieme strategieën de prullenbak in. Het was het begin van de strijd van vliegdekschip tegen vliegdekschip op de wereldzeeën.
De slagschepen die de meeste Japanse officieren als hun voornaamste potentiële tegenspeler hadden beschouwd, waren alle gezonken of buiten gevecht gesteld. Ten minste zes maanden lang kon de Amerikaanse Pacific Fleet alleen met vliegdekschepen tot offensieve acties overgaan. Dat noopte de Amerikanen tot het ontwikkelen van het concept van snelle vliegdekschipflottieljes, waarin duikbommenwerpers en torpedobommenwerpers van het vliegdekschip de rol van de zware 16-inch (406-mm) kanons overnamen.
Omdat zowel de tactieken als de vliegtuigen nog niet uitontwikkeld waren, waren de eerste pogingen van de US Navy om de strijd te verleggen richting Japan niet onverdeeld gunstig. De Amerikanen konden nauwelijks iets uitrichten terwijl Japan geheel Zuidoost-Azië onder de voet liep. Toch werden wel kleine successen geboekt: In april 1942 werd vanaf de USS Hornet een eerste vernetele luchtaanval op Tokio uitgevoerd door North American B-25 Mitchell bommenwerpers. Ook voerden vliegdekschepen een serie kleine aanvallen uit op Japanse buitenposten.
Koraalzee
De USS Wasp in 1942 tijdens vaartesten
De eerste grote zeeslag, in de Koraalzee, werd geleverd in mei 1942. Het doel van de geallieerden was te verhinderen dat Japanse troepen op Nieuw-Guinea zouden landen. Daarbij verloren de Amerikanen een van hun grootste vliegdekschepen, namelijk de USS Lexington. Maar de Japanse landing werd afgeblazen nadat het kleine Japanse vliegdekschip Shoho tot zinken was gebracht. Dit was de eerste zeeslag in de geschiedenis waarin de belangrijkste schepen van beide partijen niet voor elkaar met het blote oog zichtbaar waren geweest.
Het keerpunt
Betere verkenningstactieken en verbeterde gevechtsstrategieën leverden in juni 1942 een Amerikaanse overwinning op die beslissend bleek. Een poging van de Japanse marine om het eiland Midway snel in handen te krijgen, leidde tot de ondergang van vier eerstelijnsvliegdekschepen binnen enkele minuten. Met deze schepen gingen ook de getrainde piloten en boordschutters van de zich aan boord bevindende vliegtuigen ten onder. Ook in de maanden daarop verspilde het Japanse oppercommando de levens van vliegdekschippiloten in een veel hoger tempo dan waarin vervanging mogelijk was.
De Amerikaanse marine leed ook verliezen, maar verving gesneuvelde piloten en boordschutters in een hoog tempo door duizenden anderen. Deze kregen bovendien de beschikking over een nieuwe generatie vliegtuigen die veel sneller waren dan de verloren gegane exemplaren.
In juni 1944 kwamen bij de grote Slag in de Filippijnse Zee de overgebleven vliegtuigbemanningen van de Japanse vliegdekschepen om het leven. Bij de herovering van de Marianen werden honderden halfopgeleide Japanse piloten ingezet, die geen schijn van kans maakten en jammerlijk omkwamen. Nog eens vier maanden later, toen de overblijfselen van de Japanse vloot vochten in de Slag in de Golf van Leyte, waren er nauwelijks piloten over om de resterende vliegtuigen van de vliegdekschepen te bemannen.
Ook doordat de Japanners bijna niet meer beschikten over kerosine, vormde de eens zo machtige Japanse vloot van vliegdekschepen toen een makkelijke prooi voor de zwermen Amerikaanse vliegtuigen die het luchtruim beheersten.
| Vliegdekschip | Staat van dienst. |
|---|---|
| Langley (AV-3) (ex-CV-1) |
Voor de oorlog omgebouwd tot vliegtuigtransportschip (AV). Gezonken door een bom nabij Java op 27 februari 1942. |
| Lexington klasse | |
| Lexington (CV-2) | Acties in de Stille Oceaan in 1942, in de Koraalzee gezonken op 8 mei 1942. |
| Saratoga (CV-3) | Getorpedeerd bij Hawaii op 11 januari 1942, inzet bij Guadalcanal, getorpedeerd bij de Solomonseilanden op 31 augustus 1942, acties bij oostelijke Solomons, Bougainville, Gilberteilanden, Kwajalein, Eniwetok, samen met de Britse vloot in de Stille Oceaan in 1944, zwaar beschadigd (kamikaze) bij Iwo Jima op 21 februari 1945. |
| Yorktown klasse | |
| Yorktown (CV-5) | Acties in de Stille Oceaan in 1942, beschadigd in de Koraalzee, gezonken bij Midway op 7 juni 1942. |
| Enterprise (CV-6) | Pearl Harbor (haar vliegtuigen), Midway, landingen Guadalcanal, Kwajalein, aanval op Truk, Hollandia, Saipan, Filippijnse Zee, Palau, Leyte Golf, Iwo Jima, tweemaal getroffen door kamikazes nabij Okinawa op 11 april en 13 april 1945. |
| Hornet (CV-8) | Doolittle Raid op 18 april 1942, Midway, gezonken te Santa Cruz op 27 november 1942. |
| Wasp klasse | |
| Wasp (CV-7) | Dienst in de Middellandse Zee in 1942, landingen Guadalcanal, gezonken bij de slag om de oostelijke Solomoneilanden op 15 september 1942. |
| Essex klasse | |
| Essex (CV-9) | Bougainville, Gilberteilanden, Kwajalein, aanval op Truk, Marianen, Palau, Leyte Golf, Iwo Jima, beschadigd door kamikazes op 25 november 1944. |
| Yorktown (CV-10) | Gilberteilanden, Kwajalein, aanval op Truk, Hollandia, Marianen, Iwo Jima. |
| Intrepid (CV-11) | Kwajalein, getorpedeerd bij aanval op Truk, Palau, Leyte Golf, ernstig beschadigd door kamikaze bij Luzon op 25 november 1944, een tweede maal bij Okinawa op 16 april 1945. |
| Hornet (CV-12) | Marianen, Palau, Leyte Golf, Iwo Jima. |
| Franklin (CV-13) | Guam, Palau, Leyte Golf, beschadigd door kamikaze bij Luzon op 15 november 1944 en op 30 november 1944, ernstige bomschade nabij Kyushu op 19 maart 1945. |
| Randolph (CV-15) | Iwo Jima. |
| Lexington (CV-16) | Gilberteilanden, Hollandia, getorpedeerd bijKwajalein op 4 december 1943, Marianen, Palau, vlaggenschip bij de Leyte Golf, beschadigd door kamikaze bij Luzon op 5 november 1944, Iwo Jima. |
| Bunker Hill (CV-17) | Bougainville, Gilberteilanden, Kwajalein, aanval op Truk, Hollandia, Marianen, Palau, Leyte Golf, Iwo Jima, ernstig beschadigd door kamikaze bij Okinawa op 11 mei 1945. |
| Wasp (CV-18) | Nieuw-Guinea, Marianen, Palau, Leyte Golf, Iwo Jima, beschadigd door een bom bij Kyushu op 19 maart 1945. |
| Hancock (CV-19) | Filippijnen, Iwo Jima, beschadigd door een explosie op 21 januari 1945 en door een kamikaze op 7 april 1945. |
| Bennington (CV-20) | Iwo Jima. |
| Bon Homme Richard (CV-31) | Aanval op Japan. |
| Antietam (CV-36) | Aanwezig bij de overgave van Japan in de Baai van Tokio. |
| Shangri-La (CV-38) | |
| Independence klasse | |
| Independence(CVL-22) | Bougainville, ernstige schade door een torpedo bij de Gilberteilanden op 20 november 1943, Palau, Leyte Golf. |
| Princeton (CVL-23) | Bougainville, Gilberteilanden, Kwajalein, Eniwetok, Hollandia, Marianen, Palau, tot zinken gebracht in de Leyte Golf op 25 november 1944. |
| Belleau Wood (CVL-24) | Gilberteilanden, Kwajalein, aanval op Truk, Nieuw-Guinea, Marianen, Palau, ernstige schade door een kamikaze in de Leyte Golf op 30 november 1944, Iwo Jima. |
| Cowpens (CVL-25) | Gilberteilanden, Kwajalein, aanval op Truk, Nieuw-Guinea, Marianen, Leyte Golf, Filippijnen, Iwo Jima. |
| Monterey (CVL-26) | Gilberteilanden, Kwajalein, aanval op Truk, Nieuw-Guinea, Marianen, Palau, Leyte Golf. |
| Langley (CVL-27) | Kwajalein, Eniwetok, Marianen, Palau, Leyte Golf, Filippijnen, Iwo Jima. |
| Cabot (CVL-28) | Kwajalein, aanval op Truk, Filippijnse Zee, Guam, Palau, Leyte Golf, Filippijnen, Iwo Jima. |
| Bataan (CVL-29) | Hollandia, Marianen. |
| San Jacinto (CVL-30) | Marianen, Palau, Leyte Golf, Filippijnen, Iwo Jima. |