| Tupolev Tu-160 | |
|---|---|
| Type | Supersonische strategische bommenwerper |
| Land van herkomst | Rusland |
| Bouwfirma | Kazan Aircraft Production Association |
| Ontwerp | Tupolev |
| Productie (eerste vlucht / In gebruik / in dienst) | 1981 / 1987 / Actief |
| Gebruiker(s) | |
| Specificatie | |
|
| |
| Afmetingen (lengte / spanwijdte / hoogte / vleugeloppervlak) | 54,10 m. / 55,70 m. / 13,10 m. / Gespreid: 400 m², Normaal: 360 m². |
| Gewicht (leeg / max. startgewicht) | 118.000 kg / 275.000 kg. |
| Motor(en) | 4x Samara NK-321 turbofans van elk 137,2 kN droog, met naverbranding: 245,16 kN. |
| Prestaties (snelheid / plafond / bereik) | 2220 km/u / 15.500 m. / 12.300 km zonder bijtanken. |
| Bewapening | Max. wapenlading tot 40.000 kg, standaard tot 9000 kg, 12x Kh-55 kruisraketten of 24x Kh-15P aanvalsraketten aan twee interne draaiende lanceerinrichtingen. |
| Bemanning | 4 |
| Gebouwd | 36 |
| Gebruik (Landen) | Rusland, Oekraïne |
De Tupolev Tu-160 (NATO benaming Blackjack) is de grootste operationele bommenwerper ter wereld en het zwaarste gevechtsvliegtuig ooit gebouwd. De Sovjetbommenwerper was sterk beïnvloed door de originele Rockwell B-1A, die in 1974 voor het eerst vloog maar vervolgens in 1977 door president Carter geannuleerd werd.
Het nieuwe toestel werd eind 1981 voor het eerst gespot door een Amerikaanse spionagesatelliet en kreeg de rapportagenaam Ram-P. Het toestel stond geparkeerd tussen twee Tu-144 supersonische lijntoestellen en leek sterk op de Amerikaanse B-1. In vergelijking met de Tu-144's bleek echter dat het nieuwe sovjettoestel veel groter moest zijn.
In tegenstelling tot de B-1B is de Tu-160 ontworpen om zowel op lage hoogte te bombarderen (bij transonische snelheden) als op de grote hoogte, bij snelheden van boven Mach 1,9. Het type heeft laaggeplaatste verstelbare vleugels met een groot vast middengedeelte. De pijlstelling wordt handmatig geselecteerd en varieert van 20° (voor de start) tot maximaal 65° (tijdens hoge snelheden). Er is een tussenliggende stand van 35° voor de kruisvlucht. De NK-321 motoren zijn in paren onder het vaste middengedeelte bevestigd. Het intercontinentale bereik is gewaarborgd door een volledig intrekbare tankstang.
De Tu-160 heeft een vierkoppige bemanning, die in paren van twee naast elkaar op Zvezda K-36M schietstoelen zit. Hoewel het toestel een fly-by-wire besturing heeft zijn alle cockpitdisplays analoog en er is geen HUD (Head-Up Display). De lange radarneus herbergt een terreinvolg- en aanvalsradar. Hieronder zit een voorwaarts gerichte tv-camera voor visuele wapenrichting.
De offensieve wapenlading van de bommenwerper wordt meegevoerd in twee achter elkaar geplaatste wapenruimen in de buik van het toestel. Deze zijn beide uitgerust met een roterend carrousel dat ofwel zes Kh-55 (AS-15 'Kent') kruisraketten of twaalf Kh-15P (AS-16 'Kickback') 'SRAM-ski's' (Short Range Attack Missiles) kan meevoeren. De Kh-55 heeft een bereik van ruim 3000 km en een kernkop van 200 kT.
De Tu-160 kampte met een zeer vertraagd ontwikkelingsprogramma. De eerste van de twee prototypes maakte zijn eerste vlucht op 19 december 1981. Minimaal één prototype schijnt tijdens de testfase verloren te zijn gegaan.
De serieproductie begon in 1984 in Kazan en liep door tot januari 1992. Zelfs nadat het type in dienst was genomen, bleven problemen de operaties ernstig belemmeren en de productie begon voordat een algemene standaard en configuratie was overeen gekomen. Hierdoor verschillen spanwijdte, apparatuur en inlaatconfiguraties van toestel tot toestel.
Men gaat er van uit dat er in totaal niet meer dan 39 'Blackjacks' zijn gebouwd. In 2004 waren op z'n minst twee frames nog onafgebouwd wegens financiële tekorten.
Achttien Tu-160's werden in mei 1987 aan de twee squadrons van het 184e Zware Bommenwerper Regiment in Priluki geleverd (in de Tsjernikov regio in de Oekraïne). De vier nieuwste toestellen die uit de fabriek in Kazan kwamen gingen rechtstreeks naar Engels in de Seratov regio van Rusland.
Doordat de Sovjet-Unie in 1991 uiteenviel, vielen de toestellen in Priluki onder Oekraïens bevel. Een reeks langdurige onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne betrof over de zich op Oekraïens grondgebied bevindende Tu-160's en Tupolev Tu-95MS bommenwerpers (plus een hoeveelheid luchtgelanceerde kruisraketten), die uitgewisseld moesten worden om de miljoenen dollars aan gasschulden die de Oekraïne uit had staan met Moskou in te lossen.
De onderhandelingen hadden in 1999 eindelijk resultaat: acht Tu-160's en drie 'Bears' werden overgeplaatst naar Engels en 564 raketten werden per trein vervoerd. De elf resterende Tu-160's in Priluki werden verschroot, in overeenstemming met de verdragen aangaande wapenreducties.
Geschat wordt dat er momenteel nog slechts twaalf Tu-160's operationeel zijn bij het 37e Luchtleger van de Russische luchtmacht op luchtmachtbasis Engels. De toestellen doen primair dienst in de strategische kernaanvalrol. Er zijn nog geen berichten dat de toestellen worden ingezet in conventionele aanvalstaken. Recentelijk zijn er studies gestart naar de inzet van de Tu-160 als lanceerplatform voor het 'Burlak' ruimtevaartuig.
Varianten[]
- Tu-160: Productie versie.
- Tu-160S: Model voor serieproductie.
- Tu-160V: Versie om op vloeibare waterstof te vliegen.
- Tu-160 NK-74: Opgewaardeerd model met NK-74 motoren.
- Tu-160M: Een verlengd model dat twee lange-afstands Kh-90 missiles kon meevoeren.
- Tu-160P (Tu-161): Lange-afstands escorte en onderscheppingsvliegtuig.
- Tu-160PP: Versie voor elektronische oorlogsvoering.
- Tu-160R: Model voor strategische verkenning.
- Tu-160SK: Versie voor het lanceren van het Burlak ruimtevaartuig.
- Tu-170: Conventionele bommenwerper.